Ο σκοπός στη μουσική, εκτός από τους μουσικούς κανόνες που καθορίζεται και λειτουργεί, εμπεριέχει όλους τους καταλυτικούς κώδικες, που έρχονται να ξεκλειδώσουν συναισθήματα, αντιδράσεις κ.λπ. Ο σκοπός είναι το περιεχόμενο, το νόημα και η ουσία της μουσικής που υπηρετούμε.

λέει στην Εύη Κουκά ο Γιώργος Κωτσίνης

Λίγες μέρες πριν το live στο Ρυθμό Stage μιλήσαμε με τον Γιώργο Κωτσίνη, ένα καταξιωμένο κλαρινίστα, που έχει αφιερώσει τη ζωή του στη μουσική παίζοντας, διδάσκοντας και γράφοντας γι αυτή την τέχνη. Μουσικός δάσκαλος και μουσικός εκτελεστής έργων, το ένα συμπληρώνει το άλλο για τον Γιώργο Κωτσίνη. Μας λέει μεταξύ άλλων ότι η μύηση στο όργανο γίνεται με τον δάσκαλο, προϋποθέτει μια δύσκολη διαδρομή κατάκτησης του τεχνικού μέρους, μια πορεία που συνεχίζεται και δεν έχει τελειωμό.

Όλες οι ασχολίες σας είχαν και έχουν να κάνουν με τη μουσική. Ήταν κάτι που το θέλατε ανέκαθεν; Θα μπορούσατε να φανταστείτε τη ζωή σας χωρίς να παίζετε, να διδάσκετε μουσική ακόμα και να γράφετε γι αυτή την τέχνη;

Γ.Κ. : Δεν ξέρω αν είναι σωστό ή λάθος να αφιερώνει κανείς τη ζωή του σε κάτι. Αποκλειστικά. Εγώ, όπως έχετε κι εσείς διαπιστώσει, έχω αφιερώσει τη ζωή μου στη μουσική. Μια στάση ζωής που κοστίζει ακριβά. Και δεν εννοώ μόνο το υλικό κόστος. Ελπίζω με τα χρόνια να βελτιώσω πολλά πράγματα γύρω από τη προσωπική μου ζωή. Και μιας και το έφερε η κουβέντα, παντρεύομαι τον Ιούνιο!

Έχετε γράψει δύο βιβλία για την τέχνη του κλαρίνου. Πόσο εύκολο είναι να μάθει κάποιος μουσική μόνος από ένα βιβλίο; Εσείς πως ξεκινήσατε; Παρακολουθήσατε κάποια μαθήματα ή είστε αυτοδίδακτος;

Γ.Κ. : Έχω γράψει μια μελέτη για το κλαρίνο στην Ελλάδα και έχει κυκλοφορήσει σε δύο εκδόσεις από τον μουσικό οίκο «Φ. Νάκας». Ο τίτλος του είναι: «Μελίσματα. Η τέχνη του ελληνικού κλαρίνου». Αυτό το βιβλίο δεν είναι μέθοδος εκμάθησης οργάνου. Περισσότερο είναι ένα  «διαφημιστικό» για την αξία της Τέχνης που αυτό καλείται να υπηρετήσει. Η μύηση στο όργανο γίνεται με τον δάσκαλο. Προϋποθέτει μια δύσκολη διαδρομή κατάκτησης του τεχνικού μέρους, μια πορεία που συνεχίζεται και δεν έχει τελειωμό. Εγώ είχα την τύχη να γνωρίσω φανταστικούς δασκάλους στο κλαρίνο που δυστυχώς σήμερα δεν είναι πια κοντά μας. Τον Βασίλη Μπατζή, τον Τάσο Χαλκιά, τον Αριστείδη Βασιλάρη κ.ά. Μουσικές σπουδές έχω κάνει στο ωδείο Σκαλκώτα, στο τμήμα βυζαντινής μουσικής, τάξη Λυκούργου Αγγελόπουλου από όπου έχω πάρει το δίπλωμά μου. Εκεί δίδασκε κλαρίνο και ο Ν. Φιλιππίδης, ο οποίος υπήρξε δάσκαλός μου.

Διάβασα την εισαγωγή μίας συνέντευξής σας, όπου λέτε ότι σ’ ένα βιογραφικό «ξεχνάτε» να μιλήσετε για τους σκοπούς που - κυριολεκτικά -  υπηρετείτε. Ποιοι είναι αυτοί οι σκοποί για εσάς;

Γ.Κ. : Με τη λέξη «σκοπός» κάνουμε ένα λογοπαίγνιο. Λέμε π.χ. πως «για κάποιο σκοπό γίνονται όλα αυτά» αλλά και «παίξε μου ένα σκοπό». Ο σκοπός στη μουσική, εκτός από τους μουσικούς κανόνες που καθορίζεται και λειτουργεί, εμπεριέχει όλους τους καταλυτικούς κώδικες, που έρχονται να ξεκλειδώσουν συναισθήματα, αντιδράσεις κ.λπ. Ο σκοπός είναι το περιεχόμενο, το νόημα και η ουσία της μουσικής που υπηρετούμε. 

Ποια τα ακούσματα σας και οι μουσικές επιρροές σας; Από τη θέση του ακροατή σας ενδιαφέρει, σας τραβάει μόνο η παραδοσιακή μουσική;

Γ.Κ. : Ο καλλιτέχνης, πολλές φορές δεν ζει μουσικά στην εποχή του σήμερα. Ούτε καν στον τόπο που κατοικεί. Έχει τον δικό του μουσικό κόσμο. Με λίγα λόγια είναι στον «κόσμο του»! Μπορεί τη μια να είναι μπροστά από την εποχή του και την άλλη να φαντάζεται ρομαντικά ότι ζει σε περασμένες εποχές. Εγώ έχω περάσει διάφορες φάσεις. Όταν π.χ. μελετούσα τουρκική μουσική, λόγω των έθνικ τάσεων της μόδας αλλά και λόγω της ουσιαστικής αλληλεπίδρασης τους με την ελληνική μουσική, ζούσα κυριολεκτικά σαν Τούρκος μουσικός. Άκουγα όλη μέρα τούρκικα σε βαθμό που να μαντεύω σε άγνωστα κομμάτια ποιά θα ήταν η επόμενη φράση. Έβαζα τον παππού μου (Ηπειρώτης, που είχε γεννηθεί στην Κωνσταντινούπολη) να μου μιλάει τούρκικα, συναναστρεφόμουν με μουσικούς σαν τον εξαιρετικό κλαρινίστα, Mustafa Kantirali, γράφτηκα στο κανονάκι, στην τάξη της Anies Agopian κ.ο.κ. Μετά μου πέρασε αυτό και άκουγα tangos. Έφτιαξα μια μεγάλη συλλογή από δίσκους (και γραμμοφώνου) και πάει λέγοντας.

Πως διαμορφώνεται η μουσική παιδεία και πιστεύετε ότι είναι σημαντική σε ένα λαό;

Γ.Κ. : Δεν θυμάμαι ακριβώς το δημοτικό τραγούδι, γιατί το άκουσα πρόσφατα να το αναφέρει σε μια ομιλία του ο Μουσικολόγος Λ. Λιάβας. Εύχεται o νέος του τραγουδιού (πάνω - κάτω)…  θέλω να γίνω όμορφος, παλικάρι και καλός τραγουδιστής. Όμορφος εσωτερικά και εξωτερικά, παλικάρι, με αρετή και τόλμη και τραγουδιστής για την καλλιέργεια αλλά και το ευ ζην.

Ποια είναι η θέση της παράδοσης στη μουσική;

Γ.Κ. : Η παραδοσιακή μουσική θα μπορούσε να αποτελέσει τη βάση της μουσικής παιδείας, κατ' αναλογία με την ελληνική γλώσσα, για λόγους οικειότητας, άρα και ικανότητας απορρόφησης και αφομοίωσης της μουσικής πληροφορίας, μετουσιώνοντάς τη σε γνώση. Αυτή η μουσική παρέχει ένα ανυπολόγιστης αξίας υλικό, τόσο για να πατήσει η μουσική παιδεία του τόπου μας όσο και για αξιοποίηση. Οι μουσικοί δρόμοι, τρόποι και ήχοι και η διαστηματική συγκρότηση αυτών, καθώς και οι ιδιαιτερότητες στους ρυθμούς, στο χορό και τους σκοπούς της παράδοσης, αποτελούν πόλο έλξης για την παγκόσμια μουσική και μουσικολογική κοινότητα.

Ασχολείστε και με νέους ανθρώπους, καθώς διδάσκετε και είστε καλλιτεχνικός διευθυντής του τομέα παραδοσιακής μουσικής στο Ωδείο «Φίλιππος Νάκας». Είναι ενθαρρυντικά  τα στοιχεία από τη προσέλευση των νέων καλλιτεχνών και το λόγο, που αποφασίζουν να ασχοληθούν με αυτή την τέχνη;

Γ.Κ.: Ο Γ. Παπαδάκης, τον οποίο θεωρώ μέντορά μου, έλεγε ότι «τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια ζύμωση, η οποία καλλιεργεί μια καινούργια προσέγγιση της δημοτικής μουσικής, από την πλευρά των μουσικών. Νέοι μουσικοί μελετούν τις κατακτήσεις των παλαιών τεχνιτών σε πρακτικό και θεωρητικό επίπεδο και για πρώτη φορά η δημοτική μουσική αποκτά εκπροσώπους που διεκδικούν για λογαριασμό της δικαιώματα Τέχνης, ενδιαφερόμενοι για την καλλιτεχνική της αξία, χωρίς δεσμεύσεις γραφικού, φολκλορικού ή μουσειακού τύπου». Αυτά τα λόγια για μας είναι οδηγός στην όλη προσπάθεια.

Ποια η ομορφιά του να μεταδίδετε τις γνώσεις σας στη μουσική και ποια του να μεταδίδετε την ίδια την μουσική;

Γ.Κ. : Είναι διαφορετικό πράγμα να διδάσκεις και άλλο να παίζεις ζωντανά. Αν και τα δύο διδάσκουν και ψυχαγωγούν τον δέκτη τελικά.  Δεν θα μπορούσα να φανταστώ τον εαυτό μου να είχα μόνο μία από τις δύο ιδιότητες. Μουσικός δάσκαλος και μουσικός εκτελεστής έργων, το ένα συμπληρώνει το άλλο.

Παίζετε στις 24 Μαρτίου στο Ρυθμό Stage μαζί με τον Νίκο Φιλιππίδη. Πείτε μας δύο λόγια για αυτόν τον επίσης καταξιωμένο κλαρινίστα και για το πώς θα ενωθούν τα δύο κλαρίνα στην σκηνή. Τι να περιμένει να δει ο κόσμος;

Γ.Κ. : Σας επισυνάπτω ένα κείμενο που είχα γράψει παλαιότερα:
Αιγάλεω, Μάρτης του 1985. Μάθημα κλαρίνου στο σπίτι του Τάσου Χαλκιά. Ακούγεται η φωνή του Τάσου να λέει για μένα, ευχαριστημένος από την επίδοση στο όργανο, ότι το παιδί είναι αρκετά μπασμένο. Ωστόσο, λόγω των γεραμάτων του, θα ήταν δύσκολο να συνεχιστούν μαθήματα με μεγαλύτερες απαιτήσεις. (Ήταν η εποχή όπου ο Τάσος είχε σταματήσει να παίζει κλαρίνο και δίδασκε μόνο προφορικά). Ο πλακατζής πατέρας μου άρπαξε την ευκαιρία για λογοπαίγνιο και του είπε πως το παιδί είναι στην ανάπτυξη και θα ψηλώσει. 
- Να πάει στον Φιλιππίδη!,
είπε χωρίς να διστάσει ο Τάσος.
- Στον γιο του Φίλιππα. Αυτός είναι ο πιο κατάλληλος. 
Τον ευχαριστήσαμε και φύγαμε.
Μεσολάβησε η αδελφή της μητέρας μου, η θεία Τσένη, το ’πε  στον άντρα της τον Σπύρο από το Κεράσοβο Κόνιτσας και αυτός με τη σειρά του στον βλάμη του, μπάρμπα - Φίλιππα, ώστε να γίνει μια συνάντηση με τον γιό του. Κι έτσι βρέθηκα στον Κολωνό, στο σπίτι του Φίλιππα και Νίκου Φιλιππίδη να τους παίζω μπροστά τους τα «κλάματα» κατά πως τα ‘ξερα. Κάποια στιγμή πήρε το κλαρίνο να τα παίξει κι ο Νίκος …και έπαθα σοκ. Αυτή ήταν και η πρώτη φορά που άκουσα τον Νίκο.
Τα μαθήματα δεν συνεχίστηκαν παρά μετά από χρόνια στο ωδείο Σκαλκώτα, αλλά και με ατελείωτες ώρες μελέτης από τις ηχογραφήσεις. Επίσημες και «κλεψιμέικες».
Δεν θα ξεχάσω επίσης τις ώρες  που έχω περάσει με τον πατέρα των Φιλιππιδέων,  Φίλιππα στο «καφενείο των μουσικών». Ο άνθρωπος ήταν ένας σοφός! Καθόμουν πάντα στο τραπέζι του. Πόσες ιστορίες, γνώμες και απόψεις… αναμνήσεις του παρελθόντος… μέρες που δεν θα ‘ρθουν ξανά…  Δεν είναι τυχαίο που έβγαλε τέτοια παιδιά. Το μήλο κάτω απ’ τη μηλιά θα πέσει.
Οι Φιλιππίδηδες είναι χαρισματικοί και εξαίρετοι άνθρωποι. Διδάσκουν με το παράδειγμά τους συνέπεια και αξιοπιστία. Ο Νίκος εκτός από το ότι είναι προικισμένος μουσικός και έχει ταλέντο, έχει και  την διάσταση του παιδαγωγού - δασκάλου. Αποτελεί πρότυπο για μια μεγάλη μερίδα σύγχρονων, προβληματισμένων καλλιτεχνών. Βλέπεις, όσο πιο πολύ μελετάς την παράδοση, δένεσαι και αποκτάς το ήθος της. Επίσης, έχει μια καταπληκτική οικογένεια.
Ο Κώστας, επίσης κορυφαίος  καλλιτέχνης κι αυτός, έχει αποδείξει την αξία του ως στήριγμα του αδελφού του και όχι μόνο. Χαίρει τον σεβασμό και της εκτίμησης όλων ανεξαιρέτως των συναδέλφων του.
Να ευχαριστήσω το “Ρυθμός stage “για την πραγματικά χρυσή ευκαιρία που μου έδωσε ώστε να συνεργαστώ με αυτούς τους πραγματικούς καλλιτέχνες.  Αισθάνομαι απ’ την καρδιά μου, μεγάλη υποχρέωση και ευθύνη.

• Φρόσω Στυλιανού
• Λυδία Σέρβου