Ποιος είναι ο δυνατός; Αυτός που χτυπάει ή αυτός που πονάει; Την ξέρω την απάντηση αλλά αδυνατώ να καταλάβω τον σκοπό του ερωτήματος και ποιον τελικά ωφελεί...

γράφει στο Ev Art η Εύη Κουκά.

Πριν λίγες μέρες δημοσιεύσαμε στην ιστοσελίδα μας το Φεστιβάλ Γυναικεία Κραυγή – «Γυναίκες Φωτός», που αναφέρεται στις γυναίκες-«θύματα» σωματικής και ψυχολογικής βίας. Αυτές οι εκδηλώσεις που γίνονται ενάντια στη βία με όποια μορφή και σε όποια κοινωνική ομάδα κι αν εκδηλώνεται μου τραβούν ιδιαιτέρως το ενδιαφέρον.

Μέσα από τις διάφορες μορφές της, η τέχνη καταπιάνεται συχνά με θέματα που απασχολούν ή ενοχλούν ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας. Δυστυχώς, όμως, η κοινωνία σωπαίνει για μερικά από αυτά, αν δεν υπάρχει ένα «μεγάλο» περιστατικό ή αν δεν πρόκειται να πραγματοποιηθεί κάποια «μεγάλη» εκδήλωση.

Όσον αφορά τη βία προς τις γυναίκες, πολλοί θεωρούν ότι είναι μία συμπεριφορά που συναντάται μόνο στις μουσουλμανικές χώρες. Παρ' όλο που σε αυτές τις χώρες και τους πληθυσμούς τους μπορεί να είναι πιο έντονη, συχνή και επικίνδυνη, σωματική και ψυχολογική βία δέχονται καθημερινά γυναίκες σε όλο τον κόσμο.

Σίγουρα οι περιπτώσεις που δίνεται από το κράτος και τη θρησκεία το δικαίωμα να βιαιοπραγήσει κανείς πάνω σε μία γυναίκα είναι πιο δύσκολες. Παρ' αυτά δε θεωρώ τελείως αμέτοχες στην ευθύνη ούτε αυτές τις γυναίκες, αλλά τις δικαιολογώ περισσότερο από τις γυναίκες που τα κράτη στα οποία ανήκουν τις προστατεύουν. Εξάλλου οι άνθρωποι είθισται να επηρεαζόμαστε από το περιβάλλον στο οποίο μεγαλώνουμε και σίγουρα κράτη και θρησκείες που μειώνουν τη γυναικεία ύπαρξη έχουν φροντίσει να δημιουργήσουν ανθρώπους που δεν αντιδρούν. Κάποιες ευτυχώς ξεφεύγουν αλλά δεν αρκεί για να εξαλειφθεί αυτό το «φαινόμενο».

Όσον αφορά τις γυναίκες που γεννιούνται, μεγαλώνουν και ζουν σε μία χώρα που δε χρειάζεται να κερδίσουν αυτονόητα δικαιώματα, πιστεύω ότι θύμα και θύτης συναντώνται στο ίδιο πρόσωπο. Όταν είσαι ενήλικος και σκεπτόμενος άνθρωπος δε χωρά δικαιολογία στο να επιτρέπεις σε κάποιον να τραυματίζει το σώμα και τη ψυχή σου. Είσαι σε μεγάλο βαθμό ένοχος, όπως και ο άνθρωπος που σε υποτιμάει, σε κλειδώνει (κυριολεκτικά ή/και μεταφορικά), σου στερεί την ελευθερία σου και τη ψυχική σου ηρεμία. Είσαι συνυπεύθυνος όταν ακόμα αυτός ο κάποιος ξεσπάει τα νεύρα του, το χαμένο του δίκιο ή τη μικρή του αυτοεκτίμηση στο σώμα σου.

Μπορεί να ακούγεται απόλυτο και σκληρό αυτό που λέω. Αν κάποιες, ακόμα και κάποιοι, παρεξηγηθούν, λυπάμαι γιατί θεωρώ ότι εθελοτυφλούν. Μπορεί η αλήθεια να πονάει αλλά τουλάχιστον ελευθερώνει.

Δεν μπορώ να πιστέψω ότι σε μία ελεύθερη κοινωνία δεν μπορεί να υπερισχύσει η ελεύθερη βούληση, ακόμα και ανάμεσα σε μία σχέση δύο ατόμων. Επομένως, θα συγχωρέσω μεν αλλά δε θα λυπηθώ έναν άνθρωπο που ήξερε, που βίωνε αλλά απλά αδιαφορούσε για το τι συνέβαινε. Και ο πρώτος άνθρωπος που το ξέρει είναι το λεγόμενο «θύμα». Όταν κάποιος σου ρουφάει την ενέργεια σου και εσύ μένεις έχοντας συνηθίσει μία κατάσταση, την οποία πολλές φορές δέχεσαι και με απάθεια περιμένεις απλά να λήξει, είσαι συνένοχος στην προώθηση της βίας. Ξεχνάς ταυτόχρονα ότι το μόνο που θα λήξει, αν δεν έχει ήδη, είσαι εσύ. Είναι υποχρέωση αυτών των ανθρώπων να βρουν το κουράγιο και τη θέληση να ξεκινήσουν από την αρχή. Και ναι είναι υποχρέωση τους, αν θέλουν να αξίζουν τη ζωή που διανύουν και κάθε άλλο ανθρώπινο δικαίωμα.

Λέω δε να βρουν το κουράγιο και τη θέληση, γιατί τη δύναμη την έχουν. Τη χρησιμοποιούν καθημερινά για να αντέχουν χτυπήματα και πιέσεις. Τη χρησιμοποιούν την στιγμή που συγχωρούν και χωρούν ξανά στη ζωή τους ανθρώπους που τρέφονται από αυτή τους τη δύναμη, ανθρώπους που νομίζουν ότι θα αλλάξουν με την υπομονή, την επιμονή, την ανοχή, την κατανόηση, εν τέλει την αγάπη.

Προφανώς το πρώτο χτύπημα ή η πρώτη φορά που ένιωσαν πνιγμένες και άδικα ένοχες δεν έπρεπε να συμβεί. Ήταν άδικο να μπουν στο δίλημμα και τη σκέψη «έτυχε;», «είχα όντως άδικο;», «μήπως έφταιγα εγώ που νευρίασε;». Σίγουρα αν η φυγή τους από μία τέτοια σχέση έρθει άμεσα, τότε θα αποφευχθούν παρόμοια διλήμματα, αρρωστημένες καταστάσεις και προφανώς θα καταλάβουν ότι κανείς δεν είναι έρμαιο της τύχης του. Κανένας δεν μπορεί να ελέγχει το σώμα, το μυαλό και τη ψυχή μας εκτός από εμάς του ίδιους.

Η δύναμη που κρύβουν όλες αυτές οι γυναίκες, που κάποιοι τις ονομάζουν θύματα, αν χρησιμοποιηθεί σωστά, είναι το εισιτήριο τους για μία ζωή με αξιοπρέπεια, ελευθερία και πραγματική αγάπη, σε αντίθεση με την εξάρτηση που μερικές φορές βαπτίζουμε αγάπη, πάθος ή έρωτα.

Μπορεί να αναφέρομαι κυρίως στις γυναίκες αλλά η ψυχολογική βία είναι κάτι που χτυπά και τον αντρικό πληθυσμό αλλά και κοινωνίες ολόκληρες. Δεν ξέρω ποια ανάγκη ωθεί τον άνθρωπο να κατακτά, να εξουσιάζει και να ελέγχει. Δεν ξέρω κυρίως σε διαπροσωπικό επίπεδο. Αυτό που γνωρίζω είναι ότι όσο θα υπάρχουν άνθρωποι που θα τροφοδοτούν αυτή την ανάγκη, η βία θα υφίσταται.

Η τέχνη καλώς ασχολείται με τέτοιες συμπεριφορές. Καλώς τις μεταφέρει, πολλές φορές και με σκληρό και ωμό τρόπο. Καλώς έχει σκοπό να αφυπνίσει συνειδήσεις. Από 'κει και πέρα πρέπει να γνωρίζει ο καθένας σε ατομικό επίπεδο την ευθύνη του και να την αναλαμβάνει.

Ελπίζω, τέλος, σε συντρόφους που είναι συνοδοιπόροι κι όχι κατακτητές ή εξουσιαστές, γιατί ο έρωτας είναι ένα παιχνίδι για να χαιρόμαστε κι όχι για να χαλιόμαστε.

• 1η Μαΐου | Η μάνα που θρηνεί, η υποταγή της "γυναίκας" και τα "ρομποτάκια" του σήμερα
• Εσύ τί μουσική ακούς;