Η περίοδος που διανύουμε τώρα και διανύει η χώρα μας είναι πραγματικά πολύ δύσκολη κοινωνικοπολιτικά. Αυτό αγγίζει όλους τους ανθρώπους που ασχολούνται με την τέχνη. Για 'μένα ένας καλλιτέχνης πρέπει να έχει κοινωνικοπολιτική συνείδηση.

λέει στην Ελένη Μολφέτα η Αθηνά Παππά.

Κάποιες φορές τα λόγια δεν είναι αρκετά για να περιγράψεις έναν άνθρωπο. Δεν ξέρω πως γίνεται... Είναι η αύρα που φέρει; Ο σεβασμός που νιώθεις προς το πρόσωπο του; Πάντως κατι συμβαίνει και μένεις άλλαλος. Αυτό ακριβως, μου συνέβη όταν γνώρισα την Αθηνά Παππά. Σκέφτομαι, σε αυτο το χώρο υπάρχουν πάρα πολλοί καλλιτέχνες... Είναι από τις λίγες φορές που είδα έναν γνήσιο!

Ένα Σάββατο πρωί και ένας καφές, στάθηκε η αφορμή να κουβεντιάσουμε πράγματα για εκείνη, για τη ζωή της, το παρελθόν σε αντίθεση με το παρόν, για τα νέα παιδιά και άλλα πολλά. Πέρα από όλα αυτά που έμαθα, αυτο που μου έκανε τρομερή εντύπωση, είναι ο τρόπος που μου μιλούσε αυτός ο χαρισματικός άνθρωπος. Όπως κι εκείνη κρατάει τις κουβέντες των δασκάλων της, ετσι θα κρατήσω κι εγώ την κουβέντα που μου είπε τελειώνοντας τη συνέντευξη "Να μην το βάζετε κάτω". Σπάνια συναντάς ανθρώπους με τέτοια ποιότητα, σεμνότητα και σεβασμό σε αυτό που κάνουν. Παρακάτω δε θα διαβάσετε ακριβώς μια συνέντευξη... Αλλά μια συζήτηση που μου χάρισε η κ. Παππά... και ειλικρινά την ευχαριστώ!

Ήταν ανάγκη ή απόφαση να γίνεται ηθοποιός;

Αθηνά Παππά: Ήταν απόφαση. Ανάγκη, δε μπορώ να πω ανάγκη. Ήταν μια επιθυμία που είχα από πολύ μικρή, πριν ακόμη συνειδητοποιήσω τι θα πει ηθοποιός. Αλλά αυτό βέβαια, έχει να κάνει και με το τι ερεθίσματα έχεις. Επειδή λοιπόν μεγάλωσα σε μια γειτονιά των δυτικών συνοικιών, όπου υπήρχαν εκεί ακόμα αλάνες, πολλά παιδιά στους δρόμους και επειδή ήμουν από μια πολυμελή οικογένεια με πολλά αδέλφια, το παιχνίδι μας ήταν αυτό! Είχαμε και θερινά σινεμά και σκαρφαλώναμε στις μάντρες για να δούμε σινεμά. Εγώ ήμουν μικρή έτσι με έπαιρναν τα αδέλφια μου, με τραβούσαν σα μικρή επάνω, ήταν μια πολύ ψηλή μάντρα και συνήθως έγδερνα τα πόδια μου, οπότε αυτό που σκέφτηκα αργότερα, ήταν ότι άρχισε η επιθυμία μου να γίνω ηθοποιός με αίμα! "Μάτωσα" και στην κυριολεξία, μετά μάτωσα με την καλή έννοια. Τελοσπάντων μεγάλωσα, το είχα πάντα στο μυαλό μου αυτό. Ο πατέρας μου μου είπε: «θέλω να σπουδάσεις, κάνε ότι θέλεις παιδί μου, απλά σπούδασε γιατί αυτό θα είναι ένα όπλο για σένα». Έδωσα εξετάσεις, πέρασα νομική στο πολιτικό τμήμα και όντως με βοήθησε. Γιατί πιστεύω οτιδήποτε κι αν πάρεις σα γνώση είναι καλό, είναι πολύ καλό, γιατί μπορείς έτσι να έχεις περισσότερα όπλα. Η καλλιέργεια και η παιδεία για μένα είναι πολύ βασικό. Και βέβαια σημαντικότερο από όλα είναι η επιμόρφωση, αυτό δηλαδή που κάνεις μετά τις σπουδές. Πιστεύω ότι μαθαίνεις συνέχεια, η γνώση δε σταματάει ποτέ. Μαθαίνεις και διδάσκοντας. Πλέον που διδάσκω και σε νέα παιδιά, μαθαίνω μέσα από αυτά. Διδάσκομαι και εγώ. Και ναι έκανα αυτό που ήθελα, έγινα ηθοποιός σε μια περίοδο που δεν ήταν και τόσο εύκολη, με την έννοια ότι και μόνο στη φράση «θέλω να γίνω ηθοποιός» σε κοιτούσαν περίεργα. Όμως, το έκανα γιατί αυτό ήθελα πάντα. Τελείωσα και την άλλη σχολή αλλά αφοσιώθηκα σε αυτό... Στο θέατρο! Ήταν λοιπόν μια επιθυμία που γεννήθηκε από τη στιγμή που ένιωσα τον εαυτό μου. Δεν ήταν κάτι που μου ήρθε αργότερα... Δεν ψάχτηκα! Ήξερα από την αρχή ότι θέλω αυτό και αυτό έκανα. Όλα τα αλλά τα έκανα για να με βοηθήσουν να κάνω αυτό!

Και σας βοήθησαν;

Α.Π.: Ναι! Πάρα πολύ. Ακόμη και τώρα! Ήταν πολύ καλό που άκουσα τότε τον πατέρα μου που μου είπε να κάνω και κάτι άλλο, για να έχω ένα χαρτί στα χέρια μου. Το αποτέλεσμα είναι, κάτι που το πιστεύω πολύ πλέον, ό,τι αφήνεις. «Η προίκα σου» είναι η καλλιέργεια σου, η μόρφωση σου. Μόνο μέσα από την παιδεία μπορείς να κάνεις πράγματα και παιδεία δεν είναι μόνο όταν πας σχολείο, πανεπιστήμιο κτλ. Είναι και από το σπίτι και ευτυχώς είχα έναν πατέρα που ήταν ναι μεν αυστηρός αλλά δίκαιος και μου έδειξε ένα δρόμο, ότι μέσα από την καλλιέργεια και την παιδεία μπορώ να κάνω πολλά πράγματα και θα είμαι έτοιμη για ό,τι μπορεί να μου συμβεί στη ζωή μου. Να σκεφτώ καλύτερα, να επιλέγω και να μην έχω το κυριότερο... τη ματαιοδοξία, που συνήθως ένας καλλιτέχνης έχει. Τη ματαιοδοξία που δημιουργείται έτσι κι αλλιώς κάνοντας αυτό το επάγγελμα και ίσως την έχω, απλά δεν άγομαι και φέρομαι μέσα από αυτή. Να πατάω γερά στα πόδια μου και να ξέρω ότι αυτό που κάνω... είναι συνειδητό. Είναι επιλογή.

Πως ήταν, λοιπόν, το ταξίδι σας που ξεκίνησε από την παιδική σας ηλικία και συνεχίστηκε με μεγάλη επιτυχία μέχρι και σήμερα;

Α.Π.: Δεν ήταν εύκολο. Πήρα ένα δρόμο, βέβαια ήμουν και τυχερή καθώς γνώρισα σε αυτό το δρόμο σημαντικούς ανθρώπους. Θα έλεγα σπουδαίους Έλληνες! Η πρώτη μου συνεργασία ήταν με το Μάνο Χατζιδάκι, στο 1ο έτος της σχολής, πήγα στην οντισιόν που έκανε, με δέχτηκε και έτσι ξεκίνησε αυτή η πορεία. Μπήκα στα βαθιά νερά από την πρώτη στιγμή με έναν άνθρωπο, με ένα σοφό άνθρωπο, ένα σπουδαίο δημιουργό. Έμαθα πάρα πολλά μέσα από αυτή τη δουλειά και τις μετέπειτα συνεργασίες μου. Αυτός ο άνθρωπος ήταν σοφός. Μου είχε πει πολλά πράγματα. Ένα από αυτά που το έχω κρατήσει και το θυμάμαι χαρακτηριστικά "Μπλανς", μου λέει, με ονόμαζε Μπλανς λόγω του ρόλου, «άμα στις εμφανίσεις σου ανοίγουν οι πόρτες διάπλατα, άμα βάλεις το πόδι σου μέσα σου τις κλείνουν όλοι με πάταγο πάνω στη μούρη» και είχε δίκιο. Μιλούσαμε για την εμφάνιση, την εξωτερική εμφάνιση αλλά και την εσωτερική, τον εσωτερικό πλούτο που μπορεί να κρύβει ένας άνθρωπος. Αν αυτά τα δυο συμβαδίζουν, δηλαδή να έχεις μια εμφάνιση που δεν είναι κοινή αλλά ταυτόχρονα έχεις και μια ισχυρή προσωπικότητα είναι πολύ δύσκολο να μη μείνεις σε αυτό το χώρο. Γιατί οι περισσότεροι άνθρωποι και τότε οι σκηνοθέτες, αυτό που έβλεπαν πρώτα είναι πως φαίνεται ο άλλος εξωτερικά. Παραδείγματος χάρη, βλέπεις μια ωραία γυναίκα και λες «Α, μια ωραία γυναίκα» και αυτή η γυναίκα μπορεί να έχει και μυαλό και προσωπικότητα και να μην επαφίεται μόνο στην εξωτερική της εμφάνιση. Αυτό με δυσκόλεψε πάρα πολύ, αλλά δεν το έβαλα κάτω, γιατί έχοντας και τέτοιους δασκάλους όπως το Μίνω Βολανάκη και το Μιχάλη Κακογιάννη, πήρα τόσα πολλά πράγματα από αυτούς, οπότε αναγκαστικά οι επιλογές μου έγιναν ακόμη πιο αυστηρές. Όταν έχεις ξεκινήσει με τέτοιους ανθρώπους, δε μπορείς να πας πιο χαμηλά. Προσπαθείς τουλάχιστον να βρεις μια αντίστοιχη σχέση στις μετέπειτα συνεργασίες σου. Το προσπάθησα πάρα πολύ για να κρατηθώ. Δεν ήταν εύκολο, γιατί υπήρχαν πολλές σειρήνες γύρω-γύρω, που μπορεί να με ικανοποιούσαν οικονομικά δεν με ικανοποιούσαν όμως ποιοτικά. Οπότε δεν τις έκανα. Κράτησα και κάτι άλλο που μου είχε πει: «Η επιτυχία είναι η διάρκειά σου μέσα στο χρόνο. Μη ζηλέψεις ποτέ τους διάγοντες αστέρες, διότι αυτοί έρχονται για μια στιγμή, λάμπουν και εξαφανίζονται. Εάν εσύ μπορέσεις στα πενήντα σου να υπάρχεις ακόμα και να δημιουργείς, θα πει ότι έχεις πετύχει» και έφτασε η στιγμή να πω «ναι έχω πετύχει». Γιατί είμαι πενήντα χρονών και ακόμα δουλεύω, δημιουργώ και θα συνεχίσω ακόμα να δημιουργώ μέχρι να πεθάνω.

Έχετε κάνει σινεμά, θέατρο, τηλεόραση και ραδιόφωνο. Ποιο από αυτά είναι η «μεγαλύτερη σας αγάπη»;

Α.Π.: Παίζεται! Δε μπορώ να τα ξεχωρίσω... Όλα! Όλα είναι ωραία για 'μένα. Αρκεί να τα κάνεις καλά και να τα κάνεις με τον ίδιο σεβασμό, δηλαδή να σέβεσαι αυτό που κάνεις και να το κάνεις με ψυχή. Από τη στιγμή που θα κάνεις κάτι, είτε με χρήματα είτε χωρίς χρήματα, να πούμε και αυτό γιατί στην εποχή μας πια δεν υπάρχει αυτό το κίνητρο, το κάνεις με επαγγελματισμό, αγάπη και σεβασμό. Εμένα δε με ενδιαφέρει αν πάρω κάποια λεφτά από κάπου. Από τη στιγμή που θα αποφασίσω και θα πω ότι θα το κάνω, θα το κάνω ακριβώς με τον ίδιο τρόπο σα να έπαιρνα πολλά λεφτά, δε θα κάνω έκπτωση πουθενά, γιατί δε μου αρέσει εμένα, δε μπορώ, δεν έχω μάθει έτσι. Ωστόσο, αν θέλουμε να πούμε τι είναι λίγο πιο ωραίο για μένα από το θέατρο ή την τηλεόραση ή το σινεμά... Το θέατρο είναι ένας ζωντανός οργανισμός, δε μπορεί να συγκριθεί με κάτι άλλο. Πάνω στη σκηνή, εισπνέεις, παίρνεις όλη την ενέργεια από τον κόσμο. Κάθε παράσταση είναι διαφορετική και αυτό είναι το όμορφο, γιατί είναι διαφορετικός κόσμος από κάτω. Ένας άλλος δάσκαλος μου, ο Μιχάλης ο Κακογιάννης, μου είχε πει: «Όταν είσαι πάνω στη σκηνή, μπορείς να κάνεις τον κόσμο ό,τι θέλεις. Εσύ κινείς το νήμα». Από τη στιγμή που ξέρεις και είσαι πολύ σίγουρος για αυτό που κάνεις, μπορεί να τους μαγέψεις και να τους πας εκεί που πας εσύ. Όταν λοιπόν έκανα την ωραία Ελένη στις Τρωάδες, τον ρώτησα «δάσκαλε τι γίνεται εδώ; Φοβάμαι.» και μου λέει «Θα βγεις. Είσαι βασίλισσα και θα βγεις όπως βγαίνουν οι βασιλείς, πρώτα κοιτάς τον κόσμο και αφού εισπράξεις τα βλέμματα και την προσοχή τους, πριν κάνεις οτιδήποτε, όταν πια αποφασίσεις να κινηθείς, θα δεις ότι θα έρθουν μαζί σου. Αν κάνεις δεξιά θα γείρουν τα κεφάλια τους δεξιά, αν κάνεις αριστερά θα γείρουν αριστερά. Κάν' το!» μου είπε. Όντως το έκανα και συνέβη! Το θέατρο είναι ανάγκη, να βγαίνεις και να επικοινωνείς με τον κόσμο, να εισπράττεις αυτό το «πάρε δώσε» εκείνης της στιγμής και επειδή αυτό χάνεται, ακόμα κι αν μαγνητοσκοπηθεί μια παράσταση δεν είναι το ίδιο ποτέ. Είναι μια τέχνη η οποία δε μένει, είναι εκεί εκείνη τη στιγμή! Για να κλείσω λοιπόν, το θέατρο είναι για μένα «η μεγάλη αγάπη». Από την άλλη ο κινηματογράφος είναι για μένα σαν ένας εραστής. Που σε γοητεύει και θες να παίξεις μαζί του. Η κάμερα είναι, ας πούμε ένα φλερτ. Εγώ φλερτάρω με την κάμερα, μου αρέσει. Το σταθερό είναι το θέατρο είναι οικογένεια μου πια, είναι το σπίτι μου. Ο κινηματογράφος είναι ο εραστής που θα με ιντριγκάρει για να «απατήσω» λίγο το θέατρο. Η τηλεόραση, επειδή είναι μια πιο εμπορική δουλειά, απευθύνεται σε πιο πολύ κόσμο, δεν επιλέγεις για να δεις, ανοίγεις το κουμπί και βλέπεις έναν ηθοποιό. Θες δε θες μπαίνει στο σπίτι σου μόνο αν πατήσεις ένα κουμπί. Από την άλλη όμως μπορείς να κάνεις πολύ καλή δουλειά στην τηλεόραση. Από τη στιγμή που θα έχεις και καλούς συντελεστές, να κάνεις μια πολύ ωραία δουλειά. Στην τηλεόραση όμως δε θα πήγαινα ποτέ χωρίς χρήματα. Γιατί είμαι ένα προϊόν που το πουλάει ο άλλος εκείνη την ώρα και από τη στιγμή που με πουλάει έτσι εμπορικά θέλω και εγώ να εισπράττω χρήματα. Τηλεόραση δεν έκανα ποτέ χωρίς να πάρω χρήματα, ενώ κινηματογράφο έκανα. Ειδικά τον πρώτο καιρό που έκανα πολλές μικρού μήκους ταινίες για παιδιά που ήταν στο ξεκίνημά τους. Εννοείται! Αλλά και οι τρεις είναι δουλειές που μπορείς να τις κάνεις πολύ καλά. Το ραδιόφωνο είναι και αυτό μια αγάπη, είναι αυτό που κάνει τον άλλο να φαντασιωθεί, ακούει τη φωνή σου... είναι σα να διαβάζεις ένα βιβλίο, πλάθεις τους χαρακτήρες και τους φτιάχνεις όπως θες εσύ. Το ραδιόφωνο έχει αυτό. Είναι ένα πολύ καλό μέσο, κοιμάμαι και ξυπνάω με το ραδιόφωνο.

Στον κινηματογράφο τελευταία παίξατε στην ταινία του Νίκου Τριανταφυλλίδη «Οι Αισθηματίες» και στην ταινία «Φελίνι» του Κάρολου Ζωναρά. Πως ήταν αυτές οι δύο συνεργασίες και πως βλέπετε το σημερινό ελληνικό κινηματογράφο;

Α.Π.: Μου αρέσει πάρα πολύ γιατί βλέπω ότι συνέχεια βγαίνουν νέοι κινηματογραφιστές, νέα παιδιά, που έχουν να πουν κάτι. Έχουν να πουν πολλά, το θέμα είναι να τους δοθεί η ευκαιρία για να τα πουν. Εγώ χαίρομαι πάρα πολύ με τα νέα παιδιά, λατρεύω τα νέα παιδιά, εμένα μου δίνουν πάρα πολλά και κάνω ό,τι μπορώ για να συνεργάζομαι με νέους και να τους προωθώ. Από τη στιγμή που βλέπω ότι έχουν ταλέντο, προσπαθώ να τους βγάλω μπροστά. Βλέπω ότι οι νέοι είναι το μέλλον μας και πρέπει να τους δίνουμε πολλές ευκαιρίες κι από τη στιγμή που περνάει από το χέρι μου θα το κάνω. Το έκανα και παλιά δηλαδή, πόσο μάλλον τώρα. Η συνεργασία μου με τον Νικόλα Τριανταφυλλίδη ήταν πολύ καλή, περάσαμε καλά. Έκανα ένα ρόλο που δεν ήταν και εύκολος. Ξέρεις, οι δεύτεροι ρόλοι στις ταινίες πολλές φορές είναι και πιο σημαντικοί από τους πρώτους και έχουν και πιο πολύ ζουμί, έχουν το «δράμα» που λέμε. Είναι αυτοί που στηρίζουν ένα πρωταγωνιστικό ρόλο ή αυτοί που στηρίζουν όλη την ταινία. Εγώ λατρεύω τον κινηματογράφο, το έκανα με πολλή χαρά. Βγήκε η ταινία, βγήκε μια πολύ καλή δουλειά και την απόλαυσα. Τώρα θα ήθελα να κάνω πιο πολλές ταινίες. Φέτος ήμουν τυχερή, έκανα άλλη μία με τον Κάρολο Ζωναρά, που έχω ξαναδουλέψει και αρχίσαμε γυρίσματα, που ήταν προγραμματισμένα για τις 5 του Ιούλη που ήταν το δημοψήφισμα. Είχε πολύ πλάκα γιατί άρχισε 5 Ιουλίου στην Πανεπιστημίου, όλοι πήγαιναν να ψηφίσουν, φυσικά πήγαμε και εμείς. Του είπα ότι είναι ιστορική ταινία αυτή γιατί ξεκίνησε σε μια πολύ σημαντική μέρα και τελείωσε με την ημέρα των εκλογών. Δηλαδή έγινε μεταξύ δύο σημαντικών για τη χώρα γεγονότων. Ήταν πολύ ωραία, τα γυρίσματα ήταν όλο το καλοκαίρι σε πολύ ωραίους χώρους. Μου άρεσε πάρα πολύ ένας χώρος στη Δραπετσώνα, ένας εξαιρετικός βιομηχανικός χώρος όπου εκεί έγιναν τα πιο πολλά νυχτερινά. Δύσκολες συνθήκες αλλά περάσαμε πολύ ωραία μεταξύ μας και νομίζω ότι θα βγει μια πολύ καλή δουλειά. Έγραψε μουσική ο Σταμάτης ο Κραουνάκης, το κάστινγκ ήταν πολύ καλό και περιμένω με αγωνία να βγει η ταινία!

Και εμείς περιμένουμε! Στο παρελθόν είχατε φτιάξει μια θεατρική ομάδα «Συν Αθηνά», για ποιο λόγο σταμάτησε η δράση της;

Α.Π.: Ξεκίνησα αυτή την ομάδα το 1999, κάνω τέτοια στη ζωή μου. Είμαι λιγάκι ανατρεπτική, τρέχω πολλά πράγματα. Πήγαινα πολύ καλά στο ελεύθερο θέατρο, έβγαζα και αρκετά λεφτά και επειδή έχω κάνει κάποιες σπουδές στη Γερμανία, δηλαδή έχω γερμανική κουλτούρα στο θέατρο, ήθελα να κάνω κάποια πράγματα. Άρχισα να αισθάνομαι στενάχωρα μέσα στο θέατρο γιατί ήθελα να κάνω καινούρια πράγματα και ενώ είχα πολύ καλές επαγγελματικές προτάσεις, έκανα μια στροφή, έφτιαξα μια ομάδα για να μπορώ να κάνω αυτά που θέλω εγώ. Πολύς κόπος, δεν είναι εύκολο να κρατήσει μια ομάδα δεκαπέντε χρόνια. Έκανα όμως πολύ ωραίες δουλειές, έμεινα πολύ ευχαριστημένη. Έβγαλα και στη Γερμανία τρεις παραγωγές, σε καιρό που ακόμα δε γινόταν ας πούμε «η εξαγωγή πολιτισμού». Αλλά αυτά τα βάζουν εδώ στα ψηλά γράμματα των εφημερίδων, αν δεν είσαι ο εμπορικός ηθοποιός που πουλάει. Δε με πείραξε αυτό βέβαια καθόλου, γιατί δικαιώθηκα μέσα από τις επιλογές μου. Δε σου κρύβω ότι βραβεύτηκα εκεί για δύο έργα μου και αυτό με ικανοποίησε πάρα πολύ. Είναι πολύ δύσκολο να βραβευτείς έξω. Δεν πιστεύω βέβαια στα βραβεία, γιατί το μεγαλύτερο βραβείο είναι το κοινό και από τη στιγμή που το κοινό έρχεται, βλέπει και σε θυμάται από το θέατρο, είναι πολύ σημαντικό. Εγώ περπατάω στο δρόμο και ακόμα με σταματούν και μου λένε για παραστάσεις που έχω κάνει και αυτό με συγκινεί. Πέρυσι λοιπόν έκλεισα την εταιρία, γιατί δεν άντεχα οικονομικά, δυστυχώς. Δεν την έκανα για να βγάζω λεφτά, την έκανα για το θέλω μου και αυτό το πληρώνεις. Αν μπορούσα, θα την κρατούσα κι άλλο. Ωστόσο, δεν έχει σταματήσει αυτό. Δεν κάνω δικές μου παραγωγές εδώ και ένα χρόνο, αλλά υπάρχει στο πίσω μέρος του μυαλού μου. Σαν άτυπη ομάδα συνεχίζω.

Η εποχή που διανύουμε πιστεύετε ότι είναι μια εποχή που αποτελεί πηγή έμπνευσης ή είναι μια εποχή που αποτελεί πηγή ψυχολογικής και ηθικής κατάπτωσης;

Α.Π.: Είναι μία από τις πιο δύσκολες εποχές, διότι η περίοδος που διανύουμε τώρα και διανύει η χώρα μας είναι πραγματικά πολύ δύσκολη κοινωνικοπολιτικά. Αυτό αγγίζει όλους τους ανθρώπους που ασχολούνται με την τέχνη. Για 'μένα ένας καλλιτέχνης πρέπει να έχει κοινωνικοπολιτική συνείδηση. Εάν έχεις λοιπόν, σίγουρα δε μπορείς να μείνεις απαθής. Από την άλλη, μέσα από δύσκολες καταστάσεις μπορεί να γεννηθούν πολύ ωραία πράγματα. Η τέχνη δε σταματάει, το θέατρο δε θα σταματήσει ποτέ. Ό,τι και να γίνει θα συνεχίσει να υπάρχει. Πιστεύω, ότι σε αυτές τις εποχές γέννιουνται καινούρια πράγματα, καινούριες ιδέες. Θες να πιαστείς από κάπου και αν μη τι άλλο η τέχνη σου δίνει ψυχική δύναμη, μέσα από αυτή δημιουργείς! Είναι καλύτερο να κάθεσαι σπίτι σου και να μην πληρώνεσαι, από το να δουλεύεις και να μην πληρώνεσαι; Ας δουλεύεις και ας μην πληρώνεσαι, γιατί τουλάχιστον δε θα πέσεις σε κατάθλιψη, «δε θα κόψεις τις φλέβες σου», θα νιώθεις δημιουργικός. Εγώ επιλέγω να είμαι δημιουργική, ακόμα κι αν δε βγάζω λεφτά. Ούτως η άλλως δεν υπάρχουν λεφτά, ούτως η άλλως είμαστε χαμένοι από χέρι, όσο απαισιόδοξο κι αν ακούγεται αυτό. Οπότε προτιμώ να μην το βάζω κάτω. Αισθάνομαι λίγο σαν το φοίνικα που ξαναγεννιέται από τις στάχτες του. Πιστεύω ότι και η Ελλάδα είναι κάπως έτσι. Όλο κάτι παθαίνει, όλο κάτι γίνεται και ξαναγεννιέται! Πιστεύω στο δυναμικό της χώρας, στους ανθρώπους της. Όμως είναι πολύ κρίμα που τα περισσότερα παιδιά έχουν φύγει έξω κι από προσωπική πείρα, γιατί και ο γιος μου ζει έξω. Τα περισσότερα νέα παιδιά με τόσα προσόντα, οι καλύτεροι νέοι επιστήμονες φεύγουν. Φεύγουν γιατί δεν υπάρχουν προοπτικές, γιατί δεν υπάρχει μέλλον κι αυτό είναι κρίμα. Εγώ προσπαθώ να εμψυχώνω όσα νέα παιδιά γνωρίζω ή όσα νέα παιδιά συνεργάζομαι μαζί τους, να το παλέψουν όσο μπορούν. Δε μπορώ όμως να τους πω καθίστε εδώ γιατί πρέπει να σώσετε τη χώρα. Όχι! Η χώρα, το κράτος, η οποιαδήποτε κυβέρνηση οφείλει να δώσει στους νέους προοπτικές! Δε λέω ελπίδα, σιχαίνομαι αυτή τη λέξη, πιστεύω ότι η ελπίδα είναι για τους απελπισμένους. Τι εννοώ; Εγώ δεν ελπίζω, πιστεύω! Έχει διαφορά. Όταν ελπίζεις γίνεσαι παθητικός, ελπίζοντας περιμένεις κάτι. Προσωπικά δεν περιμένω, μπαίνω στη δράση, στην πράξη. Δεν ελπίζω τίποτα! «Πιστεύω και θέλω» κι αυτό λέω και στους νέους: «μην ελπίζετε κάντε αυτά που θέλετε!». Λες «ελπίζω αύριο ο καιρός να είναι ωραίος», εγώ θέλω να είναι ωραίος και θα είναι ωραίος μέσα μου, ακόμα κι αν βρέχει. Αυτή είναι η διαφορά!

Μιλήσατε πριν για τα νέα παιδιά που φεύγουν στο εξωτερικό, ειδικά τα τελευταία χρόνια έχει παρατηρηθεί μεγάλη αύξηση. Εσείς πιστεύετε ότι αυτό είναι κάτι καλό ή κάτι κακό; Θα λέγατε σε ένα νέο παιδί, να μείνει ή να φύγει;

Α.Π.: Είχα κάνει μια παράσταση πρόπερσι που λεγόταν "GO" . Αναφερότανε πάνω σε αυτό, στην ανεργία, σε τέσσερις καλλιτέχνες κυρίως, καθώς αυτή είναι η ειδικότητα μου και μπορώ να γνωρίζω τι συμβαίνει στο χώρο αυτό. Υπήρχαν λοιπόν τρία νέα παιδιά που ήθελαν να φύγουν αλλά δεν το τολμούσαν, κάποιοι αποφάσισαν να φύγουν και εγώ ως μεγαλύτερη, έλεγα όχι δε θα φύγω, θα μείνω εδώ να το παλέψω. Δεν ξέρω αν είναι καλό για τα νέα παιδιά να μείνουν ή να φύγουν, από τη στιγμή που δεν υπάρχει προοπτική και δεν υπάρχουν δουλειές, δε μπορείς να πεις σε ένα παιδί μείνε εδώ με το ζόρι, χωρίς μέλλον και γίνε επαίτης. Εξαρτάται λοιπόν. Εξαρτάται από το οικογενειακό τους περιβάλλον, από τον επαγγελματικό τους προσανατολισμό, από πάρα πολλά πράγματα που υπάρχουν γύρω τους. Αν ένα νέο παιδί πιστεύει ότι εδώ πέρα μπορεί να κάνει αυτό που έχει σπουδάσει, να το παλέψει και να υπάρχει μία έστω μικρή προοπτική να κάνει κάτι, ναι να μείνει. Αν ξέρει ότι η δουλειά που κάνει δεν θα του προσφέρει κάτι, το να κάνεις το σερβιτόρο ή τη σερβιτόρα ενώ έχεις σπουδάσει ενώ έχεις φτύσει αίμα... Γιατί υπάρχουν και αυτοί, στη χώρα μας υπάρχουν οι έχοντες και οι μη έχοντες. Οι έχοντες ας μείνουν εδώ. Γιατί αυτοί έχουν τουλάχιστον χρήματα και προοπτική να κάνουν πράγματα. Αυτοί όμως που δεν έχουν και μπορούν κάπου αλλού να πάνε και να δουλέψουν για να μπορούν να επιβιώσουν, ναι ας φύγουν κι ας επιστρέψουν μετά. Ειλικρινά, δε μπορώ να πω αν είναι καλό ή κακό. Εγώ δε μπορώ να φύγω. Αν ήμουνα νέα θα έφευγα, δυστυχώς!

Βέβαια, τώρα δημιουργούνται και πάρα πολλές ομάδες νέων καλλιτεχνών που θέλουν να κάνουν κάτι, να πουν ότι έχουν να πουν, βλέπουμε τα νέα παιδιά προσπαθούν, πιστεύετε ότι αυτό είναι ελπίδα;

Α.Π.: Το ότι κάνουν ομάδες τα παιδιά, το κάνουν γιατί θέλουν να εκφραστούν και να δημιουργήσουν. Αυτό δεν είναι κακό. Το θέμα είναι πόσοι θα μείνουν, πόσοι θα αντέξουν. Πόσοι θα αντέξουν όχι λόγω της κρίσης, αυτό ας το βάλουμε σε μία παρένθεση, πόσοι θα αντέξουν σ' αυτή τη δουλειά. Αυτή η δουλειά δεν είναι εύκολη. Δεν είναι κάνω μια ομάδα και κάνω κάτι, αυτό είναι λίγο εκείνη την ώρα. Μετά από ένα-δύο χρόνια, οι περισσότερες από αυτές τις ομάδες διαλύονται για πολλούς λόγους. Πρώτα απ' όλα αυτή η δουλειά για να την κάνεις και να την κάνεις επαγγελματικά –το επαγγελματικά δε σημαίνει πάντοτε χρήματα- πρέπει να είσαι πάρα πολύ δοσμένος σε αυτό για να το κάνεις άρτια! Ύστερα, στις ομάδες δημιουργείται η αίσθηση του ποιος θα είναι ο αρχηγός και οι Έλληνες έχουμε ένα κακό, θέλουμε όλοι να είμαστε εμείς πρώτοι και ο καθένας να στήνει το δικό του τσαντίρι, ενώ τώρα σε περίοδο κρίσης θα έπρεπε να είναι «ισχύς εν τι ενώσει», δηλαδή να μαζεύονται άνθρωποι που κάνουνε πολλά πράγματα μαζί και να μη λένε εγώ θα ανοίξω τη δική μου ομάδα και στο τέλος να διαλύονται. Με αυτή την έννοια δεν είναι πάντα καλό. Από την άλλη όμως όταν είσαι πολύ νέος, πρέπει να το δοκιμάσεις για να μπορέσεις να πάρεις μια απόφαση. Εν κατακλείδι το να κάνεις κάτι για να μπορέσεις να υπάρξεις και να δημιουργήσεις είναι καλό. Από 'κει και πέρα έγκειται στο χρόνο και στο τι μπορεί αυτός να φέρει.

Πως μπορούμε να ορίσουμε τη λειτουργία του ηθοποιού; Πιστεύετε ότι είναι ταλέντο; Είναι πάλη; Είναι δουλειά; Είναι θέληση; Ποια «συστατικά» πρέπει να έχει ένας ηθοποιός;

Α.Π.: Δεν ξέρω τι πρέπει και τι δεν πρέπει να έχει ένας ηθοποιός. Δε μου άρεσε ποτέ το θέατρο σαν ηθικό δίδαγμα! Για μένα ο ηθοποιός είναι... Το ταλέντο ας πούμε είναι συνισταμένη πολλών πραγμάτων. Είναι αυτό που λέμε ότι το έχεις έμφυτο είναι μια τάση που έχεις, η οποία όμως αν δεν καλλιεργηθεί, αν δε δουλέψεις σε αυτό που έχεις έμφυτο μέσα σου, θα παραμείνεις στάσιμος. Δουλειά για μένα είναι πάντα η πολλή δουλειά πάνω σε αυτό που έχεις. Είτε σαν έμφυτο είτε επίκτητο, δηλαδή μέσα από αυτό που μαθαίνεις, δουλεύεις και άρα βάζεις κάτι παραπάνω και κάτι παραπάνω. Έχω δει εγώ παιδιά που ήταν πολύ ταλαντούχα, το είχαν από μόνοι τους, όμως παρέμειναν εκεί. Δεν εξελίχθηκαν και για μένα αυτό είναι το ταλέντο, να εξελίσσεσαι και για να εξελιχθείς πρέπει να δουλέψεις.

Εσείς έχετε οικογένεια, είστε και μανούλα, πόσο εύκολος είναι ο συνδυασμός δουλειάς και οικογένειας και ειδικά όταν ασχολείστε με το συγκεκριμένο επάγγελμα;

Α.Π.: Δεν είναι και το πιο εύκολο πράγμα στον κόσμο, θα έλεγα ότι είναι πολύ δύσκολο. Αν και έκανα τα παιδιά πολύ νέα κι αυτό από τη μία ήταν πολύ καλό, γιατί αν δεν τα έκανα τότε δε θα τα έκανα ποτέ. Γιατί μπαίνεις σε μια διαδικασία συνεχούς δουλειάς και δεν έχεις το χρόνο να ασχοληθείς με τίποτα άλλο. Τα έκανα πολύ νέα, παράλληλα με όλα και τα έπαιρνα μαζί μου. Τα παιδιά μεγάλωσαν στο θέατρο, στον κινηματογράφο, στην τηλεόραση, όπου μπορούσα τα έπαιρνα! Ήμουν πολύ νέα, είχα δύναμη, κουράγιο, ενέργεια και δε μετάνιωσα γι' αυτό. Έκανα όμως επιλογές, δεν πήγαινα να δουλέψω καλοκαίρι σε ΔΗΠΕΘΕ, γιατί ήθελα να είμαι μαζί με τα παιδιά μου. Έχασα κάποια πράγματα, τα οποία δε μετάνιωσα. Ήθελα να πηγαίνω με τα παιδιά μου διακοπές το καλοκαίρι, ήθελα να είμαι κοντά τους, να τα μεγαλώσω εγώ και όχι κάποιος άλλος. Κι αυτό το κατάφερα και μπορώ να σου πω ότι περνούσα πολύ περισσότερο χρόνο με τα παιδιά μου από ότι ένας δημόσιος υπάλληλος που δουλεύει στην τράπεζα! Γιατί μπορούσα, να τα βάζω να κοιμούνται και να πηγαίνω στο θέατρο μετά, μπορούσα να πηγαίνω βόλτες μαζί τους ή εκδρομές. Αλλά δεν είναι εύκολο. Μεγάλωσα μαζί με τα παιδιά μου και έγινα καλύτερη ηθοποιός και κυρίως με βοήθησαν να γίνω καλύτερος άνθρωπος και αυτό είναι πολύ σημαντικό!

Όπως είπατε, διδάσκετε και συναναστρέφεστε με νέα παιδιά. Τι είναι αυτό που τους λέτε;

Α.Π.: Μπορώ να πω πολλά. Λειτουργώ πάντα ανάλογα με το παιδί που έχω απέναντί μου. Βλέπω ένα παιδί και βλέπω πως είναι, τι φέρει σαν παιδί από την οικογένεια του, από το σχολείο του ή οτιδήποτε άλλο έχει κάνει και αναλόγως πράττω. Δεν υπάρχει ένας κανόνας για όλους, δεν είναι μαζικό το θέμα «Παιδιά κάντε αυτό». Ωστόσο αυτό που λέω γενικά είναι να μη χάνουν ποτέ την πίστη τους, να είναι σίγουροι για αυτό που θέλουν να κάνουν. Να μη σπαταλούν χρήματα για κάτι που δεν τους αρέσει, για να αποδείξουν στους γονείς ή στους φίλους τους ότι κάνω και εγώ κάτι. Όταν έρχονται τα παιδιά τους ρωτάω αν είναι σίγουροι για αυτό που θέλουν να κάνουν. Όταν ήμουν στη σχολή κάποια παιδιά πλήρωναν τα δίδακτρα τους και δεν έρχονταν ποτέ και τους ρωτούσα γιατί το έκαναν αυτό... «Πληρώνετε κάτι και δεν πάτε; Δε λυπάστε τα χρήματα των γονιών σας που πάνε χαμένα ή τα δικά σας, αν τα βγάζετε εσείς;», τους έλεγα. Να είναι πολύ συνειδητοποιημένοι για αυτό που πάνε να κάνουν. Ακόμα όμως κι αν τελικά δεν ασχοληθούν με την τέχνη, οι δραματικές σπουδές είναι πολύ καλές για οτιδήποτε ακολουθήσουν. Πιστεύω ότι αν μπορούσε ο καθένας που ασχολείται με τα κοινά να σπουδάζει ηθοποιός, θα ήταν πολύ καλύτερα τα πράγματα. Οι σπουδές θεάτρου σε κάνουν καλύτερο άνθρωπο.

Υπάρχει κάποια συνεργασία, δουλειά ή ρόλος που σας έμεινε αξέχαστος;

Α.Π.: Πολλοί ρόλοι και πολλές δουλειές, που δε μπορώ να ξεχωρίσω. Φυσικά μου έμεινε αξέχαστη η πρώτη μου συνεργασία με το Μάνο Χατζιδάκι, τον Μιχάλη Κακογιάννη και το Μίνω Βολανάκη, όλοι αυτοί είναι και σπουδαίοι δάσκαλοι! Έμαθα πάρα πολλά και είμαι ευγνώμων. Ευγνωμονώ τους δασκάλους μου, όλους όσους είχα στη σχολή αλλά και στο πανεπιστήμιο. Η ευγνωμοσύνη είναι κάτι που στις μέρες μας δεν υπάρχει. Εγώ αυτό το λέω στα παιδιά, να είστε ευγνώμονες, ακόμα κι από κακούς καθηγητές μπορείς να πάρεις πράγματα. Εγώ είχα την τύχη να έχω πολύ καλούς καθηγητές και τους ευγνωμονώ πραγματικά για το δρόμο που πήρα. Γιατί χωρίς αυτούς μπορεί να είχα διαλέξει κάτι άλλο. Συνεπώς δε μπορώ να ξεχωρίσω δουλειές. Σίγουρα οι σταθμοί της ζωής μου που με καθόρισαν ήταν ο Μάνος Χατζιδάκις, ο Κακογιάννης και ο Βολανάκης, οι δουλειές που έκανα μαζί τους αλλά και οι προσωπικότητές τους. Από κει και πέρα ένας ρόλος που με συγκλόνισε και με καθόρισε στο ελεύθερο θέατρο, που μου έμεινε πολύ αλλά και με καθόρισε στην καριέρα μου ήταν η «Δάφνη», που παίχτηκε τρία χρόνια, μια μεγάλη επιτυχία και ένας ρόλος πραγματικά πολύ σημαντικός. Βέβαια όλοι οι ρόλοι είναι «παιδιά μου» και έτσι δε μπορώ να τους ξεχωρίσω!

Κλείνοντας, θα ήθελα να σας ρωτήσω αν τώρα ετοιμάζετε κάτι;

Α.Π.: Ετοιμάζω κάτι! Σκηνοθετώ μια παράσταση από έναν πρώην μαθητή μου, οποίος έχει γράψει το έργο. Είναι μια κωμωδία και θα βγει τέλος Νοέμβρη στο L.A Theater. Τέλος, αυτό που θέλω να προσθέσω είναι ότι με τους μαθητές μου έχω μια ερωτική σχεδόν σχέση, γιατί πολλά από τα παιδιά που έβγαλα στο θέατρο, τώρα επιστρέφουν μετά από πέντε, έξι, εφτά χρόνια σε μένα, δημιουργώντας πάλι μια συνεργασία μαζί μου αλλά αυτή τη φορά διαφορετικά. Δηλαδή μου προτείνουν να παίξω σε δικό τους έργο, όπως έγινε πέρυσι, είτε να σκηνοθετήσω ένα δικό τους έργο. Αυτό είναι κάτι πολύ συγκινητικό και το κάνω με μεγάλη χαρά!

 Φωτογραφίες: Σοφοκλής Κιουρτζόγλου

• Δημήτρης Υφαντής: "Η δύναμη της τέχνης είναι τεράστια. Οι μπροστάρηδες λείπουν..."
• Ο Τάκης Βογόπουλος μιλάει για την ταινία "Ο Λέων της Πεντέλης"